Khiếu nại, tố cáo (KNTC) là quyền của công dân. Điều đó được ghi nhận trong Hiến pháp và cụ thể hoá trong Luật KNTC, các văn bản này là cơ sở pháp lý quan trọng giúp công dân hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình về KNTC, là biểu hiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Giải quyết KNTC có vai trò quan trọng trong việc bản đảm an toàn, trật tự xã hội tại mỗi địa phương. Do vậy, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa X ngày 02/12/1998 đã thông qua Luật KNTC và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/1999 (được sửa đổi, bổ sung năm 2004, 2005. Qua 10 năm thực hiện đúng Luật KNTC, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, tham mưu UBND tỉnh giải quyết kịp thời các vụ việc KNTC phát sinh, xử lý ngay các đơn thư không thuộc thẩm quyền, tổ chức thẩm tra, xác minh và báo cáo kịp thời các vụ việc thuộc thẩm quyền đang thụ lý. Đối với các vụ việc phức tạp, Sở đề xuất với UBND tỉnh họp Hội đồng tư vấn để các ban ngành tham gia nhằm có hướng giải quyết chính xác, khách quan và hiệu quả.Với lực lượng tham mưu trực tiếp công tác này là Thanh tra Sở có từ 04 người (năm 1999) đến 7 người (năm 2008); kết quả cụ thể như sau:
- Công tác tiếp dân: Sở TN&MT rất quan tâm và chú trọng công tác tiếp dân, Sở giao nhiệm vụ cho Thanh tra Sở tiếp dân 100% trong giờ hành chính, sáng thứ 5 hàng tuần, Lãnh đạo Sở, Lãnh đạo Thanh tra Sở thực hiện việc tiếp công dân để lắng nghe nguyện vọng, phản ảnh, giải thích kịp thời các vướng mắc, kiến nghị của nhân dân. Phòng tiếp công dân của Sở được bố trí đảm bảo yêu cầu, được hoạt động thường xuyên theo đúng quy định. Trong 10 năm Sở đã tiếp 246 lượt người. Nhìn chung, qua công tác tiếp dân cho thấy những bức xúc trong nhân dân phát sinh ngày càng nhiều, nhất là sự bức xúc đối với cách giải quyết của chính quyền địa phương. Mặt khác do trình độ hiểu biết về pháp luật khiếu nại, tố cáo của nhân dân còn hạn chế, người dân thường nghĩ rằng cơ quan cấp trên sẽ giải quyết nhanh hơn, kết quả giải quyết sẽ khách quan hơn nên dẫn đến tình trạng nhiều đơn thư gửi vượt cấp, vụ việc kéo dài...
- Công tác giải quyết KNTC: Trong 10 năm qua, Sở TN&MT đã tiếp nhận 1.420 đơn KNTC (trong đó có 24 đơn tố cáo), thuộc thẩm quyền là 188 vụ khiếu nại và không thuộc thẩm quyền 1.232 đơn; qua theo dõi đơn khiếu nại nhận thấy số lượng đơn của năm sau luôn cao hơn năm trước và nội dung khiếu nại ngày càng phức tạp và tập trung chủ yếu vào lĩnh vực đất đai như: đòi lại đất cũ, tranh chấp đất đai trong nội bộ nhân dân, tranh chấp đất đai giữa công dân và tổ chức, khiếu nại công tác thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, chính sách tái định cư, khiếu nại các quyết định hành chính do UBND các huyện ban hành,… Đối với 188 vụ việc thuộc thẩm quyền của UBND tỉnh, Sở đã tham mưu trình UBND tỉnh giải quyết 183 vụ (đạt 97,3%), (còn 5 vụ đang thụ lý giải quyết). Đối với những đơn không thuộc thẩm quyền thì Sở TN&MT hướng dẫn và chuyển trả theo đúng quy định của pháp luật về KNTC.
Qua tiếp công dân và nghiên cứu các nội dung đơn thư khiếu nại của công dân xác định rõ nguyên nhân chủ yếu phát sinh KNTC theo Luật KNTC là:
- Công tác tuyên truyền Luật KNTC, đặc biệt là KNTC liên quan đến đất đai thời gian qua có sự quan tâm nhưng chưa được sâu rộng đến người dân, do đó việc am hiểu về pháp luật trong nhân dân còn hạn chế, dẫn đến người dân chưa thấy được trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của người sử dụng đất cũng như quyền lợi và nghĩa vụ liên quan khi thực hiện việc KNTC.
- Tổ chức và cơ chế giải quyết khiếu kiện thiếu ổn định và bất cập so với yêu cầu thực tế. Có nơi chưa làm tốt việc tiếp dân, nhận đơn, chưa hướng dẫn, giải thích cụ thể theo pháp luật về việc nộp đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết để tình trạng người dân khiếu kiện vượt cấp.
- Một bộ phận cán bộ, công chức đôi lúc, đôi nơi còn chưa gương mẫu, thiếu nhiệt tình, hướng dẫn, giải thích cho công dân không rõ ràng và sự thiếu hiểu biết và sự thiếu ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân.
- Còn có một số qui định chồng chéo giữa Luật Khiếu nại, tố cáo và các Luật chuyên ngành khác như Luật Đất đai, pháp lệnh xử lý các vụ án hành chính... ảnh hưởng đến quyền tiếp khiếu của công dân.
Để thực hiện tốt Luật KNTC trong thời gian tới, Sở TN&MT tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các giải pháp sau đây:
- Một là, Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật đến từng cán bộ, công chức và tuyên truyền sâu rộng đến từng người dân, để người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ liên quan khi thực hiện việc KNTC, đặc biệt là KNTC liên quan đến đất đai.
- Hai là, xác định công tác tiếp dân, giải quyết KNTC là nhiệm vụ chính trị thường xuyên của Sở, tham mưu UBND tỉnh giải quyết kịp thời những vụ việc KNTC còn tồn đọng kéo dài. Các vụ việc KNTC đông người phức tạp cần tập trung chỉ đạo tham mưu giải quyết ngay không thể phát sinh thành điểm nóng, đồng thời tổ chức thực hiện tốt các quyết định giải quyết KNTC đã có hiệu lực pháp luật. Trong quá trình giải quyết khiếu nại, tranh chấp cần coi trọng công tác hòa giải.
- Ba là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực tài nguyên và môi trường tại các địa phương; tham mưu cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật những cơ quan đơn vị, công dân vi phạm pháp luật
- Bốn là, tăng cường thêm lực lượng cho Phòng Thanh tra là bộ phận trực tiếp tham mưu cho Lãnh đạo Sở trong công tác giải quyết KNTC thuộc thẩm quyền của Sở, của UBND tỉnh Quảng Nam.
Cùng với việc giải quyết tốt đơn thư KNTC, Sở TN&MT tỉnh Quảng Nam tiếp tục cải cách lề lối làm việc, có phương hướng giải pháp hữu hiệu và khả thi nhằm mục đích góp phần đưa công tác quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường ở địa phương ngày càng đi vào nề nếp, kỷ cương, phục vụ tốt các nhu cầu của nhân dân, góp phần vào việc ổn định an ninh chính trị, phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Nam.
(Theo Bản tin TN&MT)